De Oud ijzer baan

Nostalgische blikken modelbaan

Modeltreinen uit de oertijd van onze hobby. Ver voor de tijd dat met digitale techniek of überhaupt elektrisch werd gereden. De tijd dat er ook nog geen kunststof werd gebruikt, maar vooral blik. 

Op onze “Oud IJzer Baan” wordt gereden met dergelijke antieke modeltreinen. Modellen van gemiddeld 80 jaar oud. Onze oudste exemplaren zijn al ruim de 100 jaar oud. 

De “Oud IJzer Baan” bestaat sinds 2018 en is ‘per ongeluk’ ontstaan. MGV-lid Henk van Hoof is op een avond met een doos vol oude antieke blikken treinen naar de club gekomen en heeft daar medelid Leon Gerards aangestoken met het nostalgievirus. Binnen enkele weken heeft dit geresulteerd in een compacte demonstratiebaan.

De overige leden van de vereniging spraken al snel plagend over de “alt iezer baan”, Venloos voor “oud ijzer baan”. Dit vanwege de leeftijd van de modellen, maar vooral vanwege het materiaal waaruit deze modellen bestaan: blik. We gebruiken deze naam nu als geuzennaam voor onze baan.

De modellen

Er wordt gereden met (voornamelijk vooroorlogse) modellen van het bekende merk Märklin, maar ook met modellen van al lang vervlogen merken, zoals Bing, Doll, Distler, Karl Bub en Kraus Fandor. Veel hedendaagse modelspoorliefhebbers zullen zelfs nooit van deze, ooit zeer succesvolle, merken hebben gehoord!

Elk merk heeft zijn specifieke geschiedenis, dat bijna net zo bijzonder en oud is als de geschiedenis van de spoorwegen zelf.

Uiteraard zal er uitleg over de geschiedenis van deze merken, en modellen worden gegeven.

We zijn er van overtuigd dat onze –unieke- baan een blikvanger zal zijn op uw tentoonstelling.

De baan

De baan meet ongeveer 3,7 bij 1,20 meter, zodat hij bijna overal inzetbaar is, ideaal voor kleinere eendaagse evenementen.

Voor een goede presentatie is een minimale ruimte van ongeveer 5,2 bij 1,8 meter een must. Hierdoor kunnen we overal goed rondom de baan komen.

De baan is voorzien van een achterwand met nostalgisch behang en een aantal vitrinevakken waar onze modellen in getoond worden.

Doordat de rails los op de modulebakken ligt, is het mogelijk om verschillende baanontwerpen toe te passen.

Specificaties:

Afmetingen baan:                         Lengte 370cm,            Breedte 120cm

Afmetingen grondvlak:            Lengte 520cm,            Breedte 180cm

Elektriciteit:                                  230V netspanning

De aansturing

De modellen worden met behulp van opwind-mechaniekjes of elektrisch aangedreven. Vooral bij de opwindlocomotiefjes kun je het geluid van de ratelende mechaniekjes ervaren. Vernuftige techniek, waarbij het bij sommige exemplaren zelfs mogelijk is om de locomotiefjes op afstand te laten stoppen of van richting te veranderen d.m.v. palletjes tussen de rails.

Transformatoren

Elektrisch kan er gereden worden met behulp van antieke, vooroorlogse, transformatoren van Märklin of Doll. Tijdens evenementen zal trouwens grotendeels op moderne transformatoren gereden worden om onze antieke exemplaren te sparen. Een demonstratie met de antieke transformatoren kan eventueel worden gegeven.

De Märklin omvormer

Ook kan er elektrisch gereden worden op een zogenaamde omvormer. Dit apparaat, een combinatie van een motor en dynamo, werd destijds gebruikt om een netspanning van 220V gelijkstroom om te zetten naar 20V gelijkstroom. Transformatoren werken alleen bij wisselstroom en in sommige gebieden werd alleen gelijkspanning geleverd. Vandaar dat modelspoorfabrikanten dergelijke apparaten leverden. Wij zijn in het bezit van een omvormer dat desgewenst ook werkend gedemonstreerd kan worden.

Starkstrom, een elektrische modelbaan op netspanning 220V!!!

Ook een zogenaamde ‘starkstrom’ regulator en een bijbehorende ‘starkstrom’ locomotief uit de jaren 20 zit ook in de collectie. Bijzonder aan dit materieel is dat voor de rijspanning rechtstreeks gebruik werd gemaakt van de netspanning. Op de rails kon in sommige gevallen dus 220V komen te staan! Een gevaarlijke techniek die al in 1927 werd verboden.

Alhoewel we onze ‘starkstrom’ locomotief werkend kunnen demonstreren, loopt deze door een kleine aanpassing op 20V. Uiteraard gebruiken we geen directe netspanning op onze baan. Wel zo veilig.